Σκολαστίκ Μουκασονγκά
Η Scholastique Mukasonga (1956) γεννήθηκε και μεγάλωσε στη
Ρουάντα. Εξαιτίας των εμφύλιων συγκρούσεων στην πατρίδα της, βρήκε καταφύγιο
αρχικά στο Μπουρούντι και αργότερα στη Γαλλία, όπου ζει μέχρι σήμερα. Εργάστηκε
ως κοινωνική λειτουργός. Κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας της Ρουάντας, 37 μέλη
της οικογένειάς της εξοντώθηκαν. Τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε πάνω από είκοσι
γλώσσες και έχουν τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με το Prix Renaudot, το Prix Océans
France Ô και το Prix Renaissance de la nouvelle. Από το ΔΩΜΑ κυκλοφορεί το Ο Κιμπογκό ανέβηκε στο βουνό (2023).
Η Σκολαστίκ Μουκασονγκά με δικά της λόγια:
Προτιμώ να με βλέπω σαν παραμυθού παρά σαν συγγραφέα. Η παροιμία λέει ‘Umuntu uca umugani ntagira inabi ku mutim’, ‘αυτός που λέει παραμύθια δεν έχει μίσος στην καρδιά του’.
*
Δεν είχα χρόνο να ψάξω για πρότυπα. Είχα επείγον καθήκον να διαφυλάξω τη μνήμη, γιατί ζούσα με την απειλή η μνήμη αυτή να χαθεί. Έπρεπε να δουλέψω μ’ ό,τι είχα, να αφεθώ στη λευκή σελίδα, να την κάνω έμπιστη φίλη μου. Μια έμπιστη φίλη που καλοδεχόταν την ιστορία μου, χωρίς να την ενδιαφέρει αν ήταν καλογραμμένη. Όταν άρχισα να γράφω στο μικρό μπλε σημειωματάρι που είχα πάντα μαζί μου, δεν σκόπευα να δημοσιεύσω τίποτα. Απλά διέσωζα τη μνήμη.
*
Όταν κλείνω τα μάτια μου, περπατάω πάντα σ’ εκείνο το κακοτράχαλο μονοπάτι που κανένας πια δεν το περπατάει… Πέσανε νεκροί από τις μασέτες, δεν έχουν ούτε ταφόπλακες…Έτσι όταν κλείνω τα μάτια μου, ξέρω γιατί γράφω.
*
Γράφω για τις γυναίκες που αλέθουν το σόργο κάτω από μια πέτρα, τους άντρες που καυγαδίζουν γύρω από μια κανάτα με μπίρα από μπανάνα και τα μικρά κορίτσια που σέρνουν τις κούκλες τους από ένα σκοινί.
Δε θα σταματήσω ποτέ να γράφω για τη Ρουάντα: υπάρχουν τόσα ακόμα να γράψω γι’ αυτή τη χαμένη, δολοφονημένη και ξαναγεννημένη χώρα. Υπάρχουν πολύ λίγοι Ρουαντέζοι συγγραφείς, κι ανάμεσά τους ακόμη λιγότερες γυναίκες. Ξέρω ότι τα βιβλία μου είναι απαραίτητα. Είναι σα να με διατάζουν οι νεαροί Ρουαντέζοι που διψάνε ν’ ανακαλύψουν ξανά έναν τόσο περιφρονημένο πολιτισμό. Δεν είναι μόνο καθήκον· είναι και χαρά. Το μόνο που πρέπει να κάνω είναι να βουτήξω στο μπαούλο με τις ιστορίες της μάνας μου.
*
Όπως κάθε άτομο έχει σημασία, έτσι και κάθε γλώσσα έχει σημασία. Η αξία της δεν είναι ανάλογη με τον αριθμό των ανθρώπων που την μιλάνε. Κάθε γλώσσα, από τη στιγμή που επιτρέπει σ’ ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων να εκφραστεί, κι άρα να υπάρξει, πρέπει να προστατεύεται και να θεωρείται πλούτος για την ανθρωπότητα.
*
Το να γίνω κοινωνική λειτουργός ήταν χωρίς αμφιβολία η μοναδική επιλογή της ζωής μου. Πίστευα ότι έτσι θα μπορούσα να μεταφέρω γνώση σ’ αυτούς που είχαν αποκλειστεί απ’ αυτήν στα χωριά. Πίστευα ότι θα γινόμουν η φωνή τους και ότι θα τους βοηθούσα να αντιμετωπίσουν την περιθωριοποίηση. Παρόλο που δεν μπόρεσα να εργαστώ στη Ρουάντα, δούλεψα στις αγροτικές περιοχές του Μπουρούντι, όπου οι γυναίκες έχουν την ίδια κουλτούρα. Στη Γαλλία, την ίδια δουλειά έκανα, αλλά σε διαφορετικό πλαίσιο: προασπιζόμουν τα δικαιώματα εκείνων που κινδύνευαν να περιθωριοποιηθούν, και τους βοηθούσα να καλυτερέψουν την καθημερινή ζωή τους.
*Τα μεταφρασμένα αποσπάσματα είναι από παλαιότερη συνέντευξη της συγγραφέα στο the white review.
